شیخ خزعل، قربانی سیاست انگلیس

مصطفی تقوی: شیخ خزعل از قبیله بنی‌کعب یکی از رجال انگلوفیل ایران بود که از دوره مشروطه به بعد در تحولات سیاسی ایران در استان خوزستان نقش مهمی داشته است.
او از انقلاب مشروطیت هواداری کرد و در دوران جنگ اول جهانی نیز کمک‌های شایانی به دولت انگلستان کرد. بدین ترتیب او توانست اطمینان کامل انگلستان را به خود جلب کرده و با پشتیبانی آن دولت به حاکم قدرتمند و بی‌رقیب خوزستان تبدیل شود.
 با توجه به ‌موقعیت و اهمیت منطقه نفت‌خیز و استراتژیک خوزستان، وجود شیخ خزعل برای بریتانیا از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود اما سرانجام در سال 1303 شمسی به وسیله رضاخان از صحنه سیاست ایران و خوزستان حذف شد.
هنگامی که رضاخان دست به کار حذف خزعل شد، تحریکات کمیته قیام سعادت را نشانه آن دانست که خزعل در پی جدا کردن خوزستان از خاک ایران است و دولت انگلیس نیز او را در این نیت سوء حمایت می‌کند. بدین‌گونه چنین وانمود کرد که حذف خزعل، اقدامی برای جلوگیری از تجزیه ایران و مبارزه با مهم‌ترین عامل انگلیس و منافع آن دولت است. کتاب سفرنامه خوزستان تنها برای توجیه و القای همین دیدگاه است. به پیروی از رضاخان، دیگر پهلوی‌ستایان و پهلوی‌نگاران هم در شرح این مدعا به قلمفرسایی پرداخته و انبوهی از متون تاریخ‌نگاری پهلوی را به این مقوله اختصاص دادند، به گونه‌ای که بسیاری از کسانی که آگاهی تاریخی‌شان محدود به تاریخ‌نگاری یادشده است، از فیلم زندگی سیاسی شیخ خزعل تنها تصویر آگراندیسمان شده و تحریف شده سال 1303 را به یاد می‌‌آورند و می‌بینند.