چگونه تمرکز خود را بالا ببریم؟
امروزه با وجود مشغله‌های فکری فراوانی که موجب حواس‌پرتی افراد می‌شود، متمرکز شدن روی یک کار، سخت‌تر شده است. حتما برای شما هم پیش آمده که خواسته‌اید کاری را انجام دهید، اما دقت و تمرکز کافی را برای انجام آن کار نداشته و نتوانسته‌ایدآن را به‌درستی انجام دهید.ما زمانی می‌توانیم کاری را با دقت انجام دهیم که بتوانیم روی آن تمرکز کنیم و توانایی آن را نیز داشته باشیم. از این‌رو توانایی تمرکز روی یک کار در آن واحد یکی از ویژگی‌های مثبت هر فرد محسوب می‌شود.به گزارش ویرلن،همچنین بیشتر مردم تصور می‌کنند، دقت و تمرکز در کار یک امر ذاتی و تغییر آن ناممکن است، در حالی که تمرکز یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود.
به این ترتیب، پرورش دقت و تمرکز در انجام کار، یک مهارت است و یادگیری یک مهارت نیاز به تمرین و ممارست دارد. ممکن است هنگام شروع تمرینات، تغییرات کمی را احساس کنیم، اما بعد از مدت کوتاهی متوجه پیشرفت‌های قابل توجهی خواهیم شد؛ زیرا همه انسان‌ها به تمرکز در کارهایشان احتیاج دارند. در این نوشتار به بیان چند راهکار ساده اما مهم و کاربردی برای تقویت دقت و تمرکز در کارها اشاره شده است که آنها را مرور می‌کنیم.
علاقه‌مندی به کار
برای آن‌که حواس ما به کاری که انجام می‌دهیم، جمع شود، باید به آن کار علاقه‌مند باشیم، زیرا وقتی کاری را با علاقه انجام می‌دهیم، تمام حواس ما به آن معطوف می‌شود، اما در مقابل هنگامی که خود را به انجام کاری مثل مطالعه یا آشپزی یا حتی تمیز کردن خانه مجبور می‌کنیم در حالی که تمایل چندانی به این کارها نداریم، تمرکز کمتری خواهیم داشت؛ بنابراین هیچ‌گاه به کارهای تکراری به عنوان یک اجبار نگاه نکنیم، بلکه می‌توانیم با ایجاد علاقه، تمرکز و ابتکارات کوچکی که انجام می‌دهیم آنها را به کاری زیبا و دلپذیر برای خود تبدیل کرده و پس از پایان کار با دیدن نتیجه آن احساس شادابی کنیم. پس هر چه میزان علاقه ما به یک کار بیشتر باشد، توجه و تمرکز ما در آن بیشتر خواهد شد.
به این ترتیب، به یقین می‌توان گفت علاقه مهم‌ترین شرط در ایجاد دقت و تمرکز در انجام کار است.
داشتن هدف
دومین نکته‌ای که در ایجاد دقت و تمرکز نقش مهم و اساسی دارد، داشتن هدف است و هدف زمانی قابل دسترسی است که مشخص، دقیق، روشن و واضح باشد. مثلا وقتی به کلاس کنکور می‌رویم باید بدانیم هدف‌مان چیست؟! چرا می‌خواهیم به کلاس کنکور و بعد به دانشگاه برویم؟ آیا هدف ما از رفتن به دانشگاه، فقط تحصیلات عالیه است یا پیدا کردن یک شغل خوب در آینده و… هر شخصی برای خودش، اهداف و آرزوهای ویژه‌ای دارد. هدف‌های خود را روی یک صفحه کاغذ بنویسیم و مدام اهداف‌مان را به‌خاطر آوریم و بدانیم انجام کار امروز ما در واقع قدمی است که در راه رسیدن به آن هدف بر می‌داریم و آن وقت فواید و نتایج حاصله را در نظر مجسم کنیم.
قوه خیال
برای ایجاد دقت و تمرکز در کارهایمان، بد نیست از قوه خیال استفاده کنیم. برای مثال، در عالم خیال تصور کنیم که به آنچه می‌خواستیم، رسیده‌ایم و از خوشحالی در پوست خود نمی‌گنجیم.
غالبا افرادی که می‌گویند قادر به تمرکز در کارهایشان نیستند، نمی‌دانند از زندگی چه می‌خواهند. در واقع، تصور روشنی از اهداف و آرزوهای خود ندارند؛ خوب در این صورت دلیلی وجود ندارد که بتوانند حواسشان را جمع کنند؛ اما بهتر است کمی فکر کنیم که اصلا چرا به دقت و تمرکز احتیاج داریم. در حقیقت، منافع تمرکز را در ذهن‌مان تصور کنیم، آن وقت متوجه می‌شویم تمرکز، کار سخت و دشواری نیست و حواس ما بدون کمترین تلاشی متوجه و متمرکز کارها و اهداف ما خواهد شد، زیرا فواید آن اهداف برای ما ثابت شده است.
داشتن برنامه
وقتی در انجام کارهایمان برنامه‌ای دقیق داشته باشیم، آن وقت تمرکز ما بیشتر خواهد شد. باید به این نکته توجه داشته باشیم که داشتن برنامه مهم است، اما مهم‌تر از آن اجرای برنامه است. بنابراین، برای هر روز و هر هفته خویش با توجه به شرایط روحی، جسمی، مکان و زمان، علاقه، هدف، نقاط قوت و ضعف خود برنامه ریزی کرده و برای هر فعالیتی زمانی را مشخص کنیم و به موقع آن کار را انجام دهیم. همیشه سعی کنیم، این عادت را در خود به‌وجود آوریم که بعضی از کارها را در مواقع تعیین شده، انجام دهیم.
این نکته مهم است که هیچ‌گاه، زمان برنامه‌های خود را تغییر ندهیم، یعنی وقتی برنامه‌ای را نوشته‌ایم، باید آن را در زمان مشخص شده، انجام دهیم. بنابراین اگر نظم خاصی در اجرای برنامه‌ها داشته باشیم، به‌راحتی می‌توانیم به کارهایمان برسیم.
داشتن نظم و ترتیب
ذهن انسان طوری است که نمی‌تواند در آن واحد به چند موضوع توجه کند و به آن متمرکز شود.
به همین دلیل داشتن نظم و ترتیب برای ایجاد دقت و تمرکز در انجام کار خیلی اهمیت دارد. مثلا اگر اتاق کار یا میز مطالعه ما نامنظم باشد، موجب حواس‌پرتی و اختلال در کار می‌شود. پس ساعات روزانه خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که بتوانیم هر کاری را در زمان خودش انجام دهیم و برای رسیدن به این مقصود، کارهایی را که باید انجام دهیم را به ترتیب اهمیت‌شان بنویسیم، زیرا اگر بخواهیم همه کارها را با هم انجام دهیم، بدون شک به هیچ‌کدام از آنها نخواهیم رسید.
پیدا کردن منشا پراکندگی حواس
به‌طور کلی نداشتن تمرکز و حواس‌پرتی یا منشاء بیرونی و محیطی دارد یا ذهنی و درونی؛ که حواس‌پرتی بیرونی به محیط پیرامون فرد یا تحریکات غیرعادی که توسط حواس مختلف انسان ایجاد می‌شود، ارتباط پیدا می‌کند.
بنابراین یکی دیگر از روش‌های مفید برای تقویت تمرکز آماده‌سازی شرایط محیطی است. آماده کردن شرایط محیطی به این گونه است که ما باید با توجه به کاری که می‌خواهیم انجام دهیم محیط آن کار را برای افزایش دقت و تمرکز خود مهیا کنیم. مثلا ما می‌خواهیم مطالعه کنیم پس باید از مطالعه در مکان‌های شلوغ خودداری کنیم و این‌که وسایلی را که ممکن است تمرکز ما را بر هم بزند مثل موبایل و… از خود دور کنیم تا بتوانیم بدون دغدغه فکری به مطالعه خود بپردازیم. اما حواس‌پرتی ذهنی و درونی که شامل افکار و اندیشه‌هایی است که مانع توجه و دقت، به کار و تمرکز می‌شوند. مثل بیماری‌های روحی و روانی، درد و غم، خیالبافی، بی‌خوابی و… .
بنابراین برای ایجاد دقت و تمرکز در کارهای خود ابتدا باید منشاء آن را پیدا کنیم، که علت حواس‌پرتی ما، بیرونی است یا درونی. در این صورت می‌توانیم با توجه به علت شناخته شده به رفع مشکل اقدام کنیم و تمرکز را به‌وجود آوریم.
تعیین زمان برای افکار مزاحم
گاهی اوقات که ما در حال تمرکز روی یک کار هستیم ناخودآگاه ذهن‌مان به یک موضوع دیگر پرت می‌شود که این را پرش ذهن می‌گویند. برای مثال، ما در کلاس درس هستیم که ناگهان متوجه می‌شویم، دچار پرش ذهن شده‌ایم، پس باید بلافاصله به خود بگوییم ایست، حالا اینجا باش و حواست را جمع کن؛ تا یک تلنگری به خود داده باشیم و به سرعت به موضوع اصلی برگردیم. پس وقتی متوجه می‌شویم که بر کارهای خود تمرکز نداریم و ذهن‌مان سرگردان است، به خودمان بگوییم ایست، همین حالا برگرد. این روش به ظاهر ساده باعث می‌شود، توجه ما به کار موردنظر، به مرور زمان جلب شود.
همچنین لازم است در طول روز زمانی را برای پرداختن به تفکرات و تخیلات و مسائلی که موجب اضطراب و نگرانی ما می‌شود، اختصاص دهیم.
برای مثال نیم ساعت از روز را به این کار یعنی پرداختن به تفکرات و تخیلات مان اختصاص دهیم و به هیچ عنوان در این مدت به کار دیگری نپردازیم و ذهن خود را آزاد بگذاریم تا به هر چه می‌خواهد فکر کند، زیرا فقط در صورتی که زمانی را به این کار اختصاص بدهیم، می‌توانیم به روح و روان‌مان در زمان‌های دیگر بقبولانیم که اکنون زمان فکر کردن به افکار مزاحم و منفی نیست و ما زمان دیگری را به این کار اختصاص داده‌ایم.
حفظ آرامش
هیچ‌وقت سعی نکنیم، حواسمان را به زور به انجام کاری جمع کنیم، زیرا این کار، ما را مضطرب و نگران می‌کند و فایده‌ای هم برای ما نخواهد داشت. پس سعی کنیم آرامش خود را حفظ کرده، نه عجله و نه کند حرکت کنیم. توجه داشته باشیم که داشتن آرامش در حین انجام کار، هرگز به معنی بی خیالی نیست، بلکه به معنی دقت و تمرکز، بدون اضطراب است.
بنابراین یکی از روش‌های افزایش تمرکز افزایش آرامش خود است، زیرا فردی که آرامش درونی ندارد بدون شک افکارش کمتر از این شاخه به آن شاخه می‌پرد و بیشتر می‌تواند به یک کار یا یک موضوع در آن واحد فکر کند.
و در پایان هنگام انجام کارهای خود استراحت‌های کوتاه و منظم داشته باشیم و تعادلی میان انتظارات خود و سطح توانایی هایمان برقرار کنیم و محرک‌های مزاحم مانند سر و صدای زیاد و… را از بین ببریم.
