ایران و آمریکا برای بیرون آوردن عراق از باتلاق «داعش» بر سر میز مذاکره می نشینند؟/ بغداد دست به دامان تهران-واشنگتن

خدیجه غبیشاوی:  درگیری ها میان نیروهای نظامی عراق و اعضای گروه تروریستی موسوم به گروه اسلامی عراق و شام «داعش» در بخش های شمالی عراق همچنان ادامه دارد و طی روزهای گذشته مرزهای تحت کنترل تروریست ها بارها جابه جا شده است.

واشنگتن و تهران اما در عراق یک دشمن مشترک یافته اند، دشمنی که منافع منطقه و جهان و ناامنی و بی ثباتی را هدف قرار داده است و در روزهای گذشته بیش از صدها نفر از مردم بی گناه عراق را به طرز فجیعانه ای کشته اند. 

نیروهای داعش پس از آنکه در یک سال اخیر، بخش های شمال و شمال شرقی سوریه را اشغال و تحت کنترل خود درآوردند توانستند در ماه های گذشته در استان النبار عراق ناآرامی هایی ایجاد کنند و نهایتا هفته گذشته در عملیاتی چند ساعته مرکز استان نینوا را به طور کامل در اختیار بگیرند و به سمت مرکز و شرق عراق پیشروی کنند.

با شدت گرفتن بحران امنیتی در عراق اما نوک پیکان حملات و انتقادات در کنگره آمریکا سیاست های خارجی کاخ سفید را نشانه رفت و منطقه الخضرا در بغداد به تهران چشم دوخت تا مقابله با تروریسم پس از آنچه بر سر سوریه گذشت در عراق وارد فاز جدیدی شود و واشنگتن و تهران دشمن مشترکی را پیش روی خود ببینند و گزینه های روی میز خود را این بار نه در مقابل یکدیگر بلکه در کنار هم بگذارند.

مک کین، سناتور سر شناس جمهوری خواه آمریکا در نخستین ساعات تشدید درگیری ها در عراق، حضور داعش در عراق را نشانگر ناکامی سیاست سیاست های اوباما برای حفظ امنیت در عراق خواند و گفت: تردیدی وجود ندارد که ما باید نیروهای آمریکایی را در عراق حفظ می‌کردیم و همان طور که در کره، آلمان و بوسنی نیرو داریم، اما این کار را در عراق انجام ندادیم و هم اکنون با هرج‌و‌مرج مواجه شده‌ایم و شما از این به بعد شاهد حملات بسیار بزرگ‌تر و هرج و مرج در عراق خواهید بود.

باراک اوباما، رئیس جمهوری دموکرات آمریکا اما در سخنانی جمعه شب قاطعانه در مقابله انتقادات ایستاد و تاکید کرد که واشنگتن میلیاردها دلار برای تجهیز و و تقویت ارتش عراق هزینه کرده و نفوذ عناصر تروریستی در عراق حاکی از ضعف مدیریتی این کشور است؛ اوباما با رد هرگونه برنامه ای برای اعزام نیروهای زمینی به عراق تاکید کرد که دیگر گزینه های مقابله با تروریست ها از جمله حمله هوایی مورد بررسی قرار می گیرد.

تهران اما به زعم رسانه های غربی از همان نخستین ساعات پس از تشدید درگیری ها در عراق و ورود یک باره داعش به شهر موصل، گزینه های روی میز خود را سبک و سنگین کرده و فرماندهان و نیروهای ارشد خود را برای مقابله و مشاوره به قب بغداد و دیگر مناطق عراق فرستاده است.

روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی که روز پنجشنبه گذشته منتشر کرد به نقل از منابع ایرانی ادعا کرد که سپاه قدس ایران، واحد برون مرزی سپاه پاسداران ایران، برای مقابله با نیروهای داعش و حفاظت از شهرهای کربلا و نجف به عراق نیرو اعزام کرده است. سخنگوی وزارت خارجه ایران اما ادعای روزنامه وال استریت ژورنال را رد و تاکید کرد که ایران تاکنون هیچ نیرویی به عراق ارسال نکرده است. حسن روحانی رییس جمهور نیز روز گذشته  در سخنرانی خود به مناسبت سالگرد انتخابات ریاست‌جمهوری با اشاره به حوادث عراق، گفت: «ملت ایران این خشونت ها را تحمل نخواهد کرد و همانطور که در سازمان ملل اعلام کردیم با خشونت و تروریسم در منطقه و جهان مبارزه می کنیم.»

روحانی آنجا که در مقابل سوالی درباره اعزام نیروهای نظامی ایران به عراق قرار گرفت تاکید کرد، ماتاکنون ورود عملی به عراق نداشته ایم و درخواست کمکی نیز از سوی دولت وملت عراق دریافت نکرده ایم اما چنانچه این درخواست مطرح شود حاضریم در چارچوب قواعد بین المللی به این کشور کمک کنیم. روحانی که تاکید داشت شاید زمانی مشاوره به مقامات عراقی داده باشیم اما این را هم گفت که نیروهای نظامی ایران هیچگونه حضوری در عراق نداشته و ندارند.

با این وجود روزنامه نیویورک تایمز روز گذشته در گزارشی به نقل از مقامات عراقی مدعی شد که سردار سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران هفته ی گذشته همراه با دوازده نفر از افسرانش به عراق سفر کرد تا به رهبری این کشور در مورد چگونگی مقابله با تروریست ها توصیه هایی کند.

انتقادات نسبت به اشتباه تاکتیکی واشنگتن در تنها گذاشتن دولت عراق از یک سو و انتشار اخباری از حضور سپاه قدس ایران در عراق برای مقابله عناصر تروریستی، گمانه زنی ها و تحلیل های سیاسی منطقه را به سمت همکاری مشترک آمریکا و ایران برای مقابله با بحران این روزهای عراق سوق داده است.

یکی از مشاوران نوری مالکی نخست وزیر عراق، که خواست نامش فاش نشود روز گذشته به روزنامه نیویورک تایمز گفت که در صورت عدم حمایت آمریکا از ارتش عراق برای مقابله با گروه تروریستی داعش ، دولت بغداد مجبور خواهد بود از ایران کمک نظامی طلب کند.

وی ضمن ابراز بی اطلاعی از حضور نیروهای ایران در عراق، افزود: ارتش عراق برای مقابله با داعش به پشتیبانی هوایی و کمک اطلاعاتی آمریکا نیاز دارد و در صورتی که آمریکا از این پشتیبانی ها دریغ کند، دولت بغداد از ایران کمک خواهد خواست.

ماری هارف، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در سخنانی تاکید کرد که تاکنون هیچ مذاکراتی میان ایران و آمریکا بر سر عراق صورت نگرفته است و مذاکرات تنها بر موضوع هسته ای متمرکز شده است؛ وی همچنین عنوان کرد که کسی از آینده و تصمیمات بعدی خبر ندارد.

حسن روحانی رئیس جمهوری ایران نیز روز گذشته در کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی درباره همکاری با آمریکا برای مقابله با داعش در عراق این گونه پاسخ داد: همه کشورها باید کمک کنند تا با داعش مقابله شود. در حال حاضر جز دولت و ملت عراق کسی علیه داعش وارد عمل نشده است، آمریکا هم در این زمینه هنوز اقدامی نکرده است. هرگاه آمریکا علیه داعش اقدامی کرد، می‌شود درباره همکاری با این کشور فکر کرد.

ایران و آمریکا اما سابقه همکاری با یکدیگر بر سر مسائل منطقه ای را تجربه کرده اند؛ همکاری بر سر بحران امنیتی در افغانستان در دولت خاتمی و سپس برقراری صلح در عراق در دولت احمدی نژاد. دو کشوری که در نتیجه ی حمله نظامی آمریکا و متحدانش در شرایط بدی به سر می بردند.

کمی پس از حمله آمریکا به افغانستان در سال 2001 میلادی، واشنگتن برای سر و سامان دادن به وضعیت آشفته افغانستان کشور و هماهنگی مواضع گروه های مختلف جهادی، دست به دامان ایران شد تا در ماجرای افغانستان به نوعی با ایران بر سر میزه مذاکره بنشیند در جریان حمله آمریکا به افغانستان که به بهانه مبارزه با تروریسم صورت گرفت؛ مقامات ارشد سیاست خارجی وقت ایران و آمریکا به همراه برخی دیگر از کشورهای مرتبط با جنگ، بر سر میز مذاکره نشسته و به حل و فصل بحران ناشی از تجاوز آمریکا به افغانستان پرداختند.

با این وجود تنها چند روز بعد از همکاری ایران در حل بحران افغانستان، جورج بوش ریس جمهور آمریکا ایران را به عنوان محور شرارت در جهان اعلام کرد و همه زحمات و همکاری هایی که جمهوری اسلامی ایران جهت بیرون آمدن آمریکا از باتلاق افغانستان به کار بسته بود مورد بی مهری قرار گرفت.

تهران و واشنگتن اما یک بار دیگر بر سر عراق کنار هم قرار گرفتند اما اینبار به در بسته خوردند. ایران و آمریکا سال 87 و در زمان حضور دولت نهم و گرفتاری واشنگتن در باتلاق جنگ عراق و افغانستان سه دور مذاکرات غیر رسمی با هدف برقرار امنیت و صلح در عراق برگزار کردند که به دلیل اختلاف نظرات دو طرف با بن بست مواجه شده و ناتمام باقی ماند.

اکنون اما شرایط با سال 87 بسیار متفاوت است؛ در تهران دولتی میانه رو بر سر کار آمده است که شعارش کاهش تنش و صلح و دوستی است، دولتی که توانست گام های سیاست خارجی خود را برای تحقق وعده های انتخاباتی رئیس جمهوری به خوبی بردارد و با گذشت 10 ماه از عمر دولت شاهد صف طولانی مقامات غربی و منطقه ای برای حضور در ایران باشد.

ایران و آمریکا تاکنون و به ویژه در یک سال گذشته بارها به طور دوجانبه و در سطوح مختلف بر سر یک میز و مقابل یکدیگر نشستند و مذاکره کردند، مذاکراتی که اغلب با نتیجه مثبت و با موفقیت همراه بوده است، موفقیتی که می تواند از نزدیک شدن دیدگاه ها از یک سو و بالا بردن قدرت چانه زنی ایران و همچنین همکاری مشترک تهران و واشنگتن از سوی دیگر حکایت دارد، موفقیتی که می تواند مجددا تکرار شود

منبع:نامه نیوز