جریان شناسی (قسمت پنجم )

جریان اسلامی : بزرگترین و اصیل ترین جریان سیاسی کشور ما جریان اسلامی است . اسلام به منزله ی روح ایران ، عمیق ترین تاثیر را در گسترده ترین قلمرو ، بر وجود آحاد ملت ایران داشته است . از این لحاظ هیچ یک از جریان های فکری - سیاسی دیگر در حد و اندازه ی این جریان نبوده ، در مقام مقایسه با این رود بزرگ همچون جویبارهای کوچکی به چشم می آیند . جریان اسلامی ، جریانی است که از نظر ایدئولوژیک ریشه در اسلام ناب محمدی (ص) ، یعنی تشیع دارد که پس از ورود به ایران ، روح تشنه ی اقشار مختلف جامعه را سیراب کرده است . این جریان ، که جریان همیشگی تفکر سیاسی در ایرا ن بوده است ، در شرایط مختلف تجلیات گوناگونی داشته است و جنبش های عظیم ضد استبدادی و ضد استعماری را سامان داده است . رهبری جریان اسلامی نخست بر عهده ی معصومان (ع) است و سپس ، یعی در عصر غیبت کبرای امام زمان (عج) ، بر عهده ی فقهای عادل . هدف این جریان حفظ ، ترویج و حاکمیت اسلام در ایران است . در دولت دینی پیامبر (ص) ، رئیس دولت بی واسطه از طرف الله تعیین شد و بدلیل پیوند دین و سیاست در نظام و ساختار ، سیاسی ، مرجعیت دین بحساب می آمد و حکومت جنبه الهی و قدسی داشت . با رحلت رسول الله (ص) ، میان مسلمانان   اختلاف افتاد و دو جریان بزرگ مذهبی به نام شیعه و اهل سنت پدید آمد که اولی بر نظام (امامت ) و دومی بر (خلافت ) پای می فشرد . جریان اسلامی در ایران استمرار همان جریان امامت شیعی است . رهبری این جریان ناب اسلامی ، پس از پیامبر (ص) با امامان دوازده گانه منصوب الهی بود و در عصر غیبت صغرای امام مهدی (عج) به چهار نایب خاص آن حضرت واگذار شد و در دره غیبت کبرا زعامت آن به دست فقهای عادل می رسد . مهمترین مبانی فکری اندیشه ی سیاسی جریان اسلامی 1- وحدت دین و سیاست 2- توحید یا خدا محوری 3- نبوت 4- معاد 5- امامت 6- عدالت 7- مهدویت 8- مرجعیت و ولایت فقیه 9- اسلام فقاهتی 10 استنداد ستیزی 11- دفاع از تمامیت ارضی کشور اسلامی 12- مردم سالاری دینی 13- آزادی خواهی 14- استعمار ستیزی 15- پیوند اسلام با روحانیت .
جریان اسلامی با توجه به اصالت و عمق نفوذش در جامعه ی اسلامی ، نهادها و احزاب و گروهها و انجمن های پر شماری را بنیان نهاده است که مهمترین آنها نهاد روحانیت شیعه و حوزه های علمیه است . روحانیت شیعه به آن گروه از افراد اطلاق می شود که با تحصیل در حوزه های علمیه به طور رسمی مبلغ ، مروج و مفسر مذهب شیعه بشمار می آیند . آنان به تعبیر امام خمینی (ره) بعنوان کارمندان اسلام (حفظ اسلام ) را در همه ابعاد، وظیفه خود می دانند.
این نهاد در واقع همزاد اسلام است ، قرآن می فرماید : و ما کان المومنون لینفرو ا کافه فلولا نفر من کل فرقه منهم طائفه لیتفقهو ا فی الدین و لینذروا قومهم اذا رجعو ا الیهم لعلهم یحذرون (توبه :122)
نهاد روحانیت در اسلام ، از آغاز وجود داشته و در بستر زمان متحول و پویا شده است به گونه ای که روحانیت شیعه در ایران ، همواره تداوم بخش حرکت پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) در ترویج دین و حفظ اسلام بوده است . نهاد روحانیت بعنوان اصیل ترین تشکیلات وابسته به جریان اسلامی و قوی ترین ارگان سیاسی - اجتماعی ، نقش بسیار موثری در امور سیاسی کشور و خدمت به مردم داشته و دارد . این نهاد با وجود حوادث مختلف در طول زمان ، امروزه بعنوان یک نهاد مقتدر اجتماعی ، از سازماندهی موثر و کارآمد ی در ایزان ، از پایتخت گرفته تا کوچکترین شهرها و روستاها برخوردار است . این نهاد دارای سلسله مراتب می باشد در راس آن مرجع تقلید و در مرحله بعد آیات ، حجج اسلام و طلاب علوم دینی جای دارند . در عصر مشروطه مهمترین تشکیلات جریان اسلامی الف )اکثریت مشروطه خواه به رهبری ایت الله طباطبایی و ایت الله بهبهانی بوده و باور داشتند که می توان میان اسلام و مشروطیت آشتی برقرار کرد . ومهمترین نقدی که بر اکثریت مشروطعه خواه در تشکیلا روحانیت داخل کشور وارد است ، اعتماد آنان به روشنفکران سکولار بود . در پرتو این اشتباه بعد ها روشنفکران با کنار زدن روحانیت ، همه زحمات آنان را بر باد دادند . ب ) اقلیت مشروعه خواه به رهبری ایت الله شیخ فضل الله نوری بود ند . مشروعه خواهان ، با تاکید بر مشروطه مشروعه ، نظام مشروطیت را امری وارداتی دانسته و نتیجه اش را اضمحلال دین و انحطاط اسلام می دانستند . دغدغه آنها ، اجرای شریعت اسلام بود . تشکلهای جریان اسلامی در عصر پهلوی الف ) موافقان ب) مخالفان . تشکل های جریان اسلامی در دوره محمد رضا شاه عبارتند از : 1- جمعیت فداکاران اسلام 2- انجمن تبلیغات اسلامی 3- کانون نشر حقایق اسلامی 4- اتحادیه مسلمین 5- جمعیت هواداران تشیع 6- جامعه تعلیمات اسلامی 7- هیئت قائمیه 8- مجمع مسلمانان مجاهد 9- انجمن حجتیه 10- حزب برادران 11- هیئت علمیه 12- انجمن پیروان اسلام 13- انجمن پیروان قرآن 14- فدائیان اسلام 15- مرجعیت و روحانیت 16- نهضت روحانیت به رهبری امام خمینی .
تشکل ها جریان اسلامی در خارج از حوزه علمیه در دوره محمد رضا شاه عبارتند از : 1- حزب ملل اسلامی 2- هیئت های موتلفه اسلامی 3- انجمنها اسلامی 4- گروه های هفت گانه عبارتند از : منصورون - امت واحده - توحیدی بدر - توحیدی صف - فلاح - فلق - موحدین . این گروهها پس از پیروزی انقلاب اسلامی ، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را تشکیل دادند . جریان اسلامی به هبری روحانیت بزرگترین و عمیق ترین نقش را در هدایت ملت ایران برای دست زدن به انقلاب علیه رژیم استبدادی پهلوی داشته است . از میان جریانهای مختلف سیاسی - فکری تنها جریان اسلامی موفق بود زیرا رهبری داشت همچون امام خمینی (ره) و از مکتبی ناب و ظلم ستیز و دشمن استبداد و استعمار و جامع یعنی تشیع بر خوردار بود که ریشه در اعماق وجود مردم ایران داشت . تشکلهای جریان اسلامی در عصر جمهوری اسلامی عبارتند از : جریان انقلابی حزب الله 2- جریان خط امام 3- سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی 4- حزب جمهوری اسلامی 5- حزب جمهوری خلق مسلمان 6 - دفتر تحکیم وحدت (اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان سراسر کشور ) 7- مجمع روحانیون مبارز 8- جمعیت زنان جمهوری اسلامی 9- جمعیت فدائیان اسلام 10- انصار حزب الله 11- جمعیت دفاع از ارزشها 12- جامعه اسلامی مهندسین 13- خانه کارگر 14- حزب اسلامی کار 15-حزب همبستگی ایران اسلامی 16- مجمه نیروهای خط امام 17- حزب تمدن اسلامی 18- جمعیت ایسارگران انقلاب اسلامی 19- حزب کار گزاران سازندگی 20- جبهه دوم خرداد (اصلاح طلبان ) 21- حزب جبهه مشارکت ایران اسلامی 22- اصولگرایان 23- حزب اعتماد ملی . احزاب و تشکلهای سیاسی جریان اسلامی منحصر در موارد یاد شده نیست و تعداد تشکلهای سیاسی ثبت شده 240 تشکل است که عنوان انجمن و جامع و جمعیت و حزب و خانه و سازمان و کانون و مجمع دارند . ک نکته حائز اهمیت این است که گروه ها و احزاب و تشکل ها که در جریا ن اسلامی جای گرفته اند ، تا زمانی اطلاق عنوان اسلامی بر آنها صحیح است که به مبانی این جریان التزام اعتقادی و عملی داشته باشند و اگر بعنوان مثال حزبی خود را لیبرال دموکرات یا سوسیال دموکرات مسلمان بدانند و در عمل نیز بر این مبنا مشی کنند ، آنان را باید التقاطی به حساب آورد . بحث ادامه دارد امیدوارم مورد استفاده قرار بگیرد .